बालापनमै बाबाले आफू पुरानो काँग्रेस भन्नुहुँदा काँग्रेस बन्न रहर लाग्थ्यो । संवत् २०५५ तिर खोटाङ काँग्रेसका नेताहरूको नाम सुनेको थिएँ । त्यसताका चर्चाका नेताहरू शिवकुमार बस्नेत, विष्णुकुमार राई, सर्वधन राई, अटलसेर राई, सुवासकुमार पोखरेल, कालुमान गुरुङ, कमला राई, इच्छु राना, सरस्वती बजिमय ।

विद्यार्थी नेताहरू विष्णुराज राई, दिनेश घिमिरे ।

त्यसपछि तात्कालिक नेताहरूसँगै रविप्रकाश राईहरूको उदयपछि तीर्थराज भट्टराई, महेन्द्र कटुवाललगायत अन्य नेताहरू इवन राई, दिनेश राई, ज्ञानेन्द्र जोशी, रोजन राई, दुरेन्द्र राई, जितेन्द्रसिं ठकुरी, बिमला राईलगायतका थुप्रै नेताहरू हुनुहुन्छ ।

कालुमान गुरुङको सशस्त्र जनयुद्धमा ०५७ मा हत्या भएको थियो ।

०५६ को निर्वाचमा शिव दाइलाइ प्रथमपटक छिमेकमा भेटेको थिएँ । त्योबेला गीत गाइन्थ्यो, ‘चारतारे झन्डा फरर्र मदनको आँसु बरर्र ।’ गीत रच्नुका कारण त्योबेला मदन राई काँग्रेसको वागी उम्मेदवार हुनुहुँदोरहेछ ।

हिजोआज शिव दाइ क्रियाशील लिएर मोरङ जानुभयो भन्ने सुन्दा दुःख लागेको छ । खोटाङले जिताएर वन राज्यमन्त्री भइसकेको व्यक्तिलाई खोटाङबाट क्रियाशील सारेर मोरङ जान मजबुरी किन भयो त ? प्रश्न मनमा उब्जेको छ ।

विष्णुकुमार दाइजस्तो शालीन, दूरदर्शी नेतालाई दुईपटकसम्म निर्वाचत जिताउन सकिएन । ०७० मा आफ्नै पार्टीको अन्तरकलहका कारण, ०७४ मा पार्टी नेतृत्व र कम्युनिस्ट गठबन्धन कारण ।

यदाकदा काँग्रेस समर्थकको टीका–टिप्पणी सुनिन्छ, ‘विशेषतः काँग्रेसको आडमा जागिर खाएका व्यक्तिहरूमा शिव दाइ ठीक छैन । बिचरा विष्णुकुमार दाइ ।’

प्रश्न गर्न मन छ, ‘हिजो आफू बिचरा भएर जागिर खाँदा आफ्नो अनुकूल सरुवा बढुवा गर्दा सबै ठीक अहिले बेठिक ? जसको सहयोगमा जागिरे, सरुवा बढुवा हुनुभयो, उही नेतालाई निर्वाचनमा कति सहयोग भयो ? आफूलाई गरेको जति आवश्यक पर्दा सहयोग फर्काउँदा के बिग्रन्छ ? नेताले गरेको गुन तिर्नुपर्दैन ?’

फेरि पनि आग्रह छ, ‘गुनको गुन तिरौं । सहयोग फर्काऔं । सबै सँगै अगाडि बढौं । हिजोको आफ्नो हैसियत नबिर्सौं ।’

तर, कतिपय नेताले आफ्नो नैतिक धरातल बिर्सेर अग्रजलाई पछारेर अगाडि बढ्न खोज्दा पार्टी नै असफल भएको छ । अबको काँग्रेस खोटाङको बाटो अग्रजलाई लडाएर आफूले उछिन्ने प्रवृत्ति अन्त्य नै हो ।

अग्रजको त्याग, संघर्ष, साधनाको कदर, सम्मान गर्न सके आफू पनि सफल भइन्छ । बेलैमा सोचौं । नेपाली काँग्रेसलाई फेरि एकपटक सफल पार्टी साबित गरौं ।

(लेखक, नेविसंघ खोटाङ संगठन विभाग प्रमुख हुन् ।)